Czy sprawca wypadku drogowego może żądać od zakładu ubezpieczeń zwrotu orzeczonego w postępowaniu karnym obowiązku naprawienia szkody?

Co do zasady, sprawca wypadku, który wypłacił poszkodowanemu odszkodowanie „z własnej kieszeni” może odzyskać od swojego ubezpieczyciela wypłaconą tytułem odszkodowania kwotę.

Wynika to z istoty umowy ubezpieczenia OC łączącej sprawcę wypadku z zakładem ubezpieczeń, w ramach której to zakład ubezpieczeń zobowiązany jest zaspokojenia roszczeń związanych ze szkodą wyrządzoną przez ubezpieczonego – tj. sprawcę wypadku, a więc niezależnie od okoliczności faktycznych, to na nim finalnie spoczywa obowiązek pokrycia szkody.

W praktyce może jednak pojawić się pytanie, czy roszczenie regresowe sprawcy wypadku względem zakładu ubezpieczeń obejmuje także zwrot kwoty uiszczonej na rzecz pokrzywdzonego tytułem orzeczonego w wyroku karnym obowiązku naprawienia szkody ?

Należy bowiem zauważyć, iż zgodnie z obowiązującym Kodeksem karnym Sąd ma możliwość orzeczenia względem sprawcy przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji środków o charakterze kompensacyjnym, które służyć mają zaspokojeniu roszczeń majątkowych pokrzywdzonego wynikających z popełnionego przestępstwa. Jednym z tych środków jest właśnie uregulowany w art. 46 § 1 k.k. obowiązek naprawienia szkody w całości lub w części.

Warto w tym miejscu wskazać, że co do zasady orzeczenie obowiązku naprawienia szkody ma charakter fakultatywny i zależy od decyzji Sądu, jednakże w sytuacji, gdy z wnioskiem o orzeczenie względem sprawcy wskazanego środka kompensacyjnego wystąpi sam pokrzywdzony (lub inna uprawniona osoba) wówczas, nabiera on już charakteru obligatoryjnego, tzn. Sąd musi uwzględnić wniosek i orzec od sprawcy wypadku obowiązek naprawienia szkody w całości lub w części.

Co istotne, obowiązujące przepisy prawa nie regulują wprost kwestii odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń w zakresie orzeczonego od sprawcy obowiązku naprawienia szkody, stąd też w tej materii posiłkować należy się stanowiskiem wypracowanym przez doktrynę i orzecznictwo.

Nie sposób w tym miejscu pominąć faktu, iż dotychczasowa linia orzecznicza w tej materii nie jest jednolita, jednakże mając na względzie okoliczność, iż w świetle nowelizacji Kodeksu karnego z dnia 20 lutego 2015 r. obowiązek naprawienia szkody stanowi samoistny środek kompensacyjny (więcej na ten temat w artykule: Czy obowiązek naprawienia szkody orzeczony w postępowaniu karnym pomniejsza odszkodowanie należne poszkodowanemu od zakładu ubezpieczeń?) opowiedzieć należy się za zasadnością stanowiska wyrażonego w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r.

W powołanym orzeczeniu SN wskazał jednoznacznie iż: „sprawca wypadku komunikacyjnego, wobec którego zastosowano środek karny polegający na obowiązku naprawienia szkody (art. 46 § 1 w zw. z art. 39 pkt 5 k.k.), może domagać się od ubezpieczyciela – na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów – zwrotu świadczenia zapłaconego na rzecz pokrzywdzonego” (zob. Uchwała SN z dnia 13 lipca 2011 r., sygn. akt III CZP 31/11).

Podsumowując stwierdzić należy, iż w obowiązującym porządku prawnym, sprawca wypadku drogowego, od którego Sąd zasądził w wyroku karnym obowiązek naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego, może skutecznie dochodzić od ubezpieczyciela zwrotu zapłaconego z tego tytułu świadczenia.

Autor: Adwokat Mariusz Stelmaszczyk i Aplikant Adwokacki Ewelina Tocka

kontakt: kom: + 48 697 053 659 lub tel: + 48 22 629 00 36